Grote infrastructuurprojecten in de transport- en mobiliteitssector zijn vaak kostbare, publieke en lange-termijn investeringen. Dit soort projecten worden daarom vaak afgewogen door middel van een maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA). Hierin spelen reiswaarderingkengetallen – de waarde van reistijd-, comfort- en betrouwbaarheidsveranderingen in monetaire termen – een cruciale rol. Significance heeft in opdracht van het Kennisinstituut voor Mobiliteit (KiM) nieuwe Nederlandse reiswaarderingskengetallen bepaald. In deze bijdrage beschrijven we (1) de omvang van het project, (2) de innovaties op het gebied van dataverzameling (SP keuzedata) en ontwikkeling van logit keuzemodellen en (3) de resultaten, waaronder reiswaarderingskengetallen voor duurzame vervoerswijzen als lopen en fietsen die voor het eerst verzameld zijn in Nederland.
Het doel van het onderzoeksproject was om nieuwe reiswaarderingskengetallen te bepalen voor het personenvervoer en goederenvervoer in Nederland. Voor het goederenvervoer is een methode ontwikkelt om nieuwe reiswaarderingen te bepalen op basis van eerder verzamelde data. Voor het personenvervoer is een volledig nieuwe vragenlijst ontwikkeld, bestaande uit meer dan 500 unieke vragen en 10 verschillende SP-experimenten waar meer dan 9.700 respondenten aan hebben deelgenomen. Het onderzoek heeft ruim 4 jaar in beslag genomen door de uitbraak van de COVID-19 pandemie. Voor nauwkeurige nieuwe reiswaarderingskengetallen kon het onderzoek pas voortgezet worden nadat reispatronen zich weer grotendeels hadden hersteld. In het onderzoek is gebruik gemaakt van innovatieve stated preference keuze-experimenten en geavanceerde logit keuzemodellen. De meest recente academische inzichten in het wetenschappelijk veld zijn hierin meegenomen, gebundeld en verder verfijnd.
Het onderzoek heeft geleid tot een nieuwe set reiswaarderingskengetallen voor het Nederlands personen- en goederenvervoer, waaronder voor het eerst waarden voor fietsen en lopen. Bovendien zijn er factoren bepaald om kwaliteitsverschillen (zoals wegconfiguratie, ondergrondtype en verkeersdrukte) van fiets- en looproutes in termen van de reistijdwaardering uit te drukken. Deze factoren kunnen met de reistijdwaardering vermenigvuldigd worden om een representatieve waarden te krijgen voor de kwaliteitskenmerken van de fiets- of looproutes. Zo is het met de nieuwe cijfers mogelijk om de baten uit te rekenen van het verplaatsen van een fietspad van een gedeelde weg met autoverkeer naar een vrijliggend fietspad. De resulterende waarden en modellen kunnen in MKBA’s en in andere transportmodellen gebruikt worden.